Ως αντιπρόεδρος του Κογκρέσου Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι στους κόλπους της Ε.Ε. υπήρξε και υπάρχει μεγάλο περιθώριο για διαπραγμάτευση στο θέμα του Φ.Π.Α.
Το θέμα χαμηλότερων συντελεστών Φ.Π.Α. στις νησιωτικές περιοχές και σε σχέση με την ηπειρωτική χώρα, που, προς το παρόν, στην Ελλάδα αφορά μόνον στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου, επειδή αυτά δέχονται προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές (!) είναι ένα ζήτημα σύνθετο, όσο και κρίσιμο για τη χώρα μας.
Η Ελλάδα είναι η κατεξοχήν νησιωτική χώρα της Ευρώπης και η έννοια της νησιωτικότητας προστατεύεται ακόμη και από το Σύνταγμά μας, όμως η πολιτεία, ως τώρα έχει κάνει από ελάχιστα έως τίποτε προκειμένου να εφαρμοστούν και εδώ όσα εφαρμόζουν ήδη η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Δανία, ακόμη και η Γερμανία!
Λόγω γεωγραφικής θέσης και εξαιτίας μιας σειράς από άλλους παράγοντες τα νησιά είναι υποχρεωτικό όσο και απολύτως λογικό να αντιμετωπίζονται ως περιοχές υπό ειδικό καθεστώς. Και το πρώτο μέτρο που όλες - οι άλλες...- χώρες παίρνουν σ’ αυτό το πλαίσιο, είναι οι χαμηλότεροι συντελεστές Φ.Π.Α. σε σχέση με τις ηπειρωτικές περιοχές.
Αντίθετα, στη χώρα μας οι συντελεστές αυτοί είναι όμοιοι -και πάρα πολύ υψηλοί, έτσι κι αλλιώς. Η επιβάρυνση αυτή αποτελεί μία παραβίαση των αρχών της Νησιωτικότητας των οποίων ο κεντρικός πυρήνας προσδιορίζεται από τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων υπέρ της άρσης της ανισότητας και της κάλυψης των μειονεκτημάτων που πρόδηλα προκαλούνται από την απόσταση και την αδυναμία εφαρμογής των κανόνων κυκλικής οικονομίας.
Μοναδική “εξαίρεση” που κατάφερε να πετύχει η πολιτεία είναι τα νησιά του Β.Α. Αιγαίου. Κι αυτό, όμως, δυστυχώς, προσωρινά και, κυρίως, σε μια τελείως λανθασμένη, ίσως και επικίνδυνη ακόμη βάση.
Στη συνεχιζόμενη από το 2010 οικονομική κρίση, ήρθαν, από το καλοκαίρι του 2015 και μετά, να προστεθούν στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου οι βαριές, από τη διαχείριση του προσφυγικού / μεταναστευτικού προβλήματος, συνέπειες στον τουρισμό. Η βασική πρόσοδος των ακριτών του Βορειοανατολικού Αιγαίου τρώθηκε κι άλλο από την επιβολή του τέλους διανυκτέρευσης και η αύξηση των συντελεστών του Φ.Π.Α. θα ήταν η σταγόνα που θα ξεχείλιζε το ποτήρι.
Το χειρότερο, όμως, για τους κατοίκους της Σάμου, της Λέσβου, της Χίου, της Κω, της Λέρου είναι ότι αυτό το τελευταίο και βαρύτερο όλων πλήγμα στο εισόδημα και την ποιότητα ζωής τους, θα ήταν και το πλέον αδικαιολόγητο, από κάθε άποψη. Δεν έχει την παραμικρή χρησιμότητα -ούτε καν κάποια με λογιστική επίφαση- και ούτε έρχεται ως αναγκαιότητα κάποιου είδους.
Ακόμη και η πιο πρόχειρη ανάλυση, αποδεικνύει εύκολα ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο από την εφαρμογή του μέτρου θα ήταν αρνητικό, ενώ οι κοινωνικές του επιπτώσεις, αντίστοιχα, δυσβάσταχτες για τον πληθυσμό μίας εξαιρετικά κρίσιμης περιοχής για τη χώρα.
Επιπλέον, παρότι είναι αμφίβολο ακόμη και εάν αποτέλεσε ποτέ αμετακίνητη απαίτηση των θεσμών, θα μπορούσε ούτως ή άλλως να έχει αποκρουσθεί με πολλούς τρόπους εάν υπήρχε συγκεκριμένη στρατηγική αλλά και συνολική πρόταση αναπτυξιακού χαρακτήρα για τα ελληνικά νησιά.
Αντ’ αυτού, και χωρίς να κάνει καν συζήτηση για τον υπόλοιπο νησιωτικό χώρο, η κυβέρνηση επέλεξε για τα νησιά του Β.Α. Αιγαίου να διατηρήσει μειωμένους συντελεστές “για όσο δέχονται προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές”! Η σύνδεση αυτή μας βρήκε εξ αρχής αντίθετους και τη χαρακτηρίσαμε ανεύθυνη και πιθανόν ολέθρια. Όχι μόνον επειδή καθιστά τη Σάμο, τη Λέσβο, την Κω, τη Χίο και τη Λέρο, ομήρους στις διαθέσεις των διακινητών. Ούτε μόνον επειδή, εμμέσως πλην σαφέστατα, υπονοεί κατά απαράδεκτο τρόπο ότι η σημερινή, θλιβερή κατάσταση στα νησιά μας, αποτελεί πλέον και ένα “ιδιάζον” και μόνιμο στο εξής εγγενές χαρακτηριστικό τους. Η σύνδεση αυτή είναι, επίσης απερίσκεπτη και φθοροποιός και επειδή αποδυναμώνει εκ των έσω κάθε λογικό και δίκαιο επιχείρημα απ’ όσα μπορεί και θα έπρεπε η Ελλάδα να διεκδικεί για το σύνολο των ελληνικών νησιών, στη βάση των βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών σ’ αυτό το ζήτημα.
Όμως, το θέμα του ΦΠΑ δεν αποτελεί αμετακίνητο “θέσφατο” στην Ευρώπη. Ως αντιπρόεδρος του Κογκρέσου Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης, ως πρόεδρος της Επιτροπής Νησιωτικής Πολιτικής της ΚΕΔΕ, αλλά και μέσω της συντονισμένης διεθνούς πρωτοβουλίας των πέντε δημάρχων των νησιών του Β.Α. Αιγαίου, είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης τουλάχιστον, υπήρξε και υπάρχει μεγάλο περιθώριο για διαπραγμάτευση στο θέμα του Φ.Π.Α. Αρκεί, φυσικά, να το προσεγγίσει κάποιος τεχνοκρατικά, με τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία και με πίνακες στοιχείων που θα αποδείκνυαν την παραβίαση των κανόνων περί ανταγωνισμού της Ε.Ε.
Στην Ευρώπη, άλλωστε, διεξάγεται εδώ και πολλούς μήνες μία ευρεία συζήτηση για το συνολικό καθεστώς του Φ.Π.Α. στην Ε.Ε. Στο σχέδιο οδηγίας με τίτλο: 2018/0005 (CNS) "Πρόταση - ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/112/ΕΚ όσον αφορά στους συντελεστές φόρου προστιθέμενης αξίας" ορίζεται ότι για να αρθούν οι στρεβλώσεις και να ενισχυθεί η προσπάθεια για τη σύγκλιση των συντελεστών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσανατολίζεται “προς την υιοθέτηση συνολικού καθεστώτος Φ.Π.Α. με βάση τη φορολόγηση, παγίως, στη χώρα προορισμού”, όπως ισχύει τώρα για τις περισσότερες υπηρεσίες.
Επίσης, σύμφωνα με το σχέδιο οδηγίας: “όλοι οι υφιστάμενοι επί του παρόντος μειωμένοι συντελεστές, συμπεριλαμβανομένων των παρεκκλίσεων, που εφαρμόζονται νόμιμα στα κράτη μέλη θα πρέπει να διατηρηθούν και θα μπορούν να είναι διαθέσιμοι σε όλα τα κράτη μέλη, εξασφαλίζοντας ίση μεταχείριση”.
Είναι σαφές, λοιπόν, ότι τίποτε δεν ήταν “γραμμένο στην πέτρα’’ γύρω από το θέμα και ότι δυνατότητα για διεκδικήσεις υπήρχε - και ακόμη υπάρχει. Η Πορτογαλία, π.χ., το έκανε, εγκαίρως. Και γι’ αυτό στο προαναφερθέν σχέδιο οδηγίας της, η Επιτροπή αναφέρεται σε ειδική παράγραφο στους μειωμένους συντελεστές που ισχύουν για τα νησιά της Πορτογαλίας, Μαδέρα και Αζόρες και οι οποίοι διατηρούνται! Η Ελλάδα, όμως, πρακτικώς υπήρξε απούσα σ’ αυτό το διάλογο και, όπως όλοι γνωρίζουμε, οι απόντες ποτέ δε γράφουν ιστορία. Μόνον υπόκεινται στα προστάγματά της.
Η υιοθέτηση, δε, μεταφορικού ισοδύναμου, αν και προς τη σωστή γενική κατεύθυνση, πρέπει να περιμένουμε να αποτιμηθεί στην πράξη, διότι, εκτός από μέτρο εξαιρετικά περίπλοκο μέχρι στιγμής στην εφαρμογή του, υπάρχουν ενδείξεις και φόβοι ότι, εν τέλει, δεν θα λειτουργήσει επ' ωφελεία των τοπικών κοινωνιών και οικονομιών.
Η ελληνική πλευρά οφείλει να αποσυνδέσει πλήρως το όλο θέμα από τις προσφυγικές / μεταναστευτικές ροές και να υποβάλει συνολική πρόταση διατήρησης μόνιμα μειωμένων συντελεστών Φ.Π.Α. όχι μόνον στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου, αλλά σε ολόκληρη τη νησιωτική χώρα, ως βασική προϋπόθεση για να υπάρξουν ίσες ευκαιρίες ανάπτυξης και ανταγωνισμού.
Με άλλα λόγια, ακριβώς λόγω της σχετικής συζήτησης που έχει ενταθεί σε όλα τα ευρωπαϊκά επίπεδα, ο Φ.Π.Α. μπορεί - και πρέπει - να αποτελέσει, το κινητήριο αίτιο για την εφαρμογή και στην Ελλάδα των βασικών αρχών της Νησιωτικότητας, όπως ισχύουν για όλες τις άλλες χώρες της Ε.Ε.
Οι Έλληνες νησιώτες ζητούν παρεμβάσεις και έργα, όχι λόγια!
