Φιλοδοξούμε να προχωρήσουμε στην κατάρτιση μίας πλήρους ενεργειακής ατζέντας, με τη συνδρομή και της Επιτροπής που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες και θα απαντά στα σημερινά προβλήματα.
Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και τα προβλεπόμενα στην σχετική ευρωπαϊκή ατζέντα αποτελούν για όλους μας και ειδικότερα για το νησί της Σάμου προτεραιότητα και στόχο αιχμής. Πρόσφατα, όπως γνωρίζετε, ξεκίνησε η πρωτοβουλία για τη μετάβαση 26 νησιών της Ε.Ε. στην καθαρή ενέργεια. Ο Δήμος Σάμου μαζί με τη Σίφνο και την Κρήτη περιλαμβάνονται στα νησιά αυτά. Η πρωτοβουλία αυτή γίνεται σε συνεργασία με τη Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την (Clean Energy for EU Islands) και αποτελεί συνέχεια της κοινής συμφωνίας 14 κρατών-μελών της Ε.Ε., το Μάιο του 2017, στη Βαλέτα για τα «Ενεργειακά Νησιά».
Σε πρώτη φάση, 6 νησιά θα αναπτύξουν και θα δημοσιεύσουν το Σχέδιο Ενεργειακής Μετάβασης (Clean Energy Transition Agenda) έως το καλοκαίρι του 2019. Θα ακολουθήσουν στην συνέχεια 20 επιπλέον νησιά έως το καλοκαίρι του 2020, όπου περιλαμβάνονται η Σάμος και η Κρήτη.
Όπως χαρακτηριστικά επεσήμανε για τα επιλεγμένα νησιά ο Διευθυντής Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ντομινίκ Ριστόρι, «ακολουθώντας το συγκεκριμένο μονοπάτι, όχι μόνο θα καταστούν περισσότερο ενεργειακά ανεξάρτητα και βιώσιμα ως νησιωτικές κοινότητες, αλλά επιπλέον θα αποτελέσουν πηγές έμπνευσης τόσο για άλλα νησιά, όσο και για την Ευρώπη ως σύνολο». Ο στόχος της Γραμματείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «Καθαρή Ενέργεια στα Νησιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (Clean Energy for EU Islands) είναι να βοηθήσει όσα περισσότερα Ευρωπαϊκά νησιά είναι δυνατόν να προωθήσουν τη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασής τους, εμπλέκοντας ολόκληρη τη νησιωτική κοινότητα και τους δυνητικούς συμμετέχοντες φορείς.
Ο στόχος της προσπάθειας αυτής, αλλά και βασικός παράγοντας για την επιτυχή έκβαση του σχεδιασμού είναι η ενεργητική εμπλοκή στη διαδικασία ενεργειακής μετάβασης όλων των φορέων της κοινωνίας: της τοπικής αυτοδιοίκησης, εν προκειμένω του Δήμου Σάμου, των πολιτών, των τοπικών επιχειρήσεων και της εκπαίδευσης. Γι’ αυτό θεωρήσαμε αναγκαία την εμπλοκή του Πανεπιστημίου Αιγαίου, αλλά και εθελοντικών ομάδων και κινήσεων πολιτών που το προσεχές διάστημα θα μετάσχουν ενεργά στην διαδικασία διαβούλευσης και συγγραφής της ατζέντας για το νησί της Σάμου.
Παρά το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των ενεργειακών αναγκών μπορεί να καλυφθεί από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες, ένα άφθονο δυναμικό των οποίων υπάρχει σε όλα τα νησιά, όπως αιολικό, ηλιακή ακτινοβολία, κυματική ενέργεια, γεωθερμία κ.ά. εν τούτοις οι ανάγκες καλύπτονται από ακριβά και μη ανανεώσιμα ορυκτά καύσιμα. Είναι, λοιπόν, μέγιστη προτεραιότητα να μετατρέψουμε τη Σάμο σε ένα ενεργειακά αυτόνομο και βιώσιμο νησί, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο και στην οικονομική δραστηριότητα και την ενίσχυση της απασχόλησης.
Να σημειώσουμε ότι στο νησί της Σάμου ο πληθυσμός του νησιού, λόγω της έντονης τουριστικής δραστηριότητας, διαφοροποιείται αισθητά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός κατά τους μήνες της έντονης τουριστικής δραστηριότητες (Ιούλιος - Αύγουστος) κάποιες χρονιές τριπλασιάζεται και πάντως σίγουρα διπλασιάζεται κατά τους μήνες από Ιούνιο έως και Σεπτέμβριο. Αυτό σημαίνει ότι διαφοροποιούνται με ένταση και αυξάνονται σημαντικά και οι ενεργειακές ανάγκες.
Ο Δήμος Σάμου στο πλαίσιο της χάραξης στρατηγικής του επιθυμεί να καταρτίσει ατζέντα ενεργειακής αυτονομίας για το νησί. Η τεχνική του υπηρεσία μέσω εξειδικευμένου προσωπικού (μηχανικοί, αρχιτέκτονες) θα συμβάλει στην προετοιμασία και υλοποίηση του στόχου αυτού. Η Σχολή Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου συμμετέχει, επίσης, ενεργά μέσω της επιστημονικής γνώσης στην κατάρτιση και υλοποίηση προγραμμάτων σε ποικίλους τομείς μεταξύ των οποίων είναι και αυτός της ενέργειας, διαθέτοντας ένα επιστημονικό δυναμικό (καθηγητές - φοιτητές) ενεργό και φιλόδοξο.
Η ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση του τοπικού πληθυσμού σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος είναι σε πολύ υψηλό βαθμό. Οι καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν το νησί κατά το παρελθόν έχουν δημιουργήσει ένα πολύ ισχυρό κίνημα εθελοντών πυροσβεστών και έχουν οδηγήσει στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Επίσης, ο τοπικός πληθυσμός, καθώς και μία σειρά από επιμέρους ομάδες, οργανώσεις πολιτών και εθελοντικών κινήσεων δραστηριοποιούνται στους τομείς της διαχείρισης των απορριμμάτων. Έχει έτσι διαμορφωθεί μία ισχυρή απαίτηση της κοινωνίας και των πολιτών για την περιβαλλοντική προστασία και για τη μείωση της μόλυνσης σε ό,τι αφορά στη διαχείριση των απορριμμάτων. Επίσης, η οικονομική κρίση και η επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου συνδέεται στενά με την ενέργεια, καθώς αυτή αποτελεί έναν τομέα κοστοβόρο που επιβαρύνει το δημόσιο τομέα και τα νοικοκυριά γι’ αυτό και αποτελεί ζητούμενο η ενεργειακή αναβάθμιση και η μείωση του κόστους αυτού.
Οι πολίτες, ομάδες και οργανώσεις πολιτών έχουν συμμετάσχει ενεργά τα τελευταία χρόνια σε μία σειρά διοργανώσεων που στόχο έχουν τα παραπάνω. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη μεγάλη συμμετοχή στην διεθνή καμπάνια "Let’ s Do It" καθώς και στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας (16-22 Σεπτεμβρίου), ένα θεσμό που υλοποιείται σε χιλιάδες πόλεις της Ευρώπης κάθε χρόνο και στόχο έχει την βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος, τη μείωση ρύπων από την χρήση αυτοκινήτου κ.λπ. Να σημειώσουμε ότι η Σάμος έχει συμμετάσχει και στο διαγωνιστικό κομμάτι του θεσμού, καταφέρνοντας το 2017 και το 2018 να διακριθεί στην τελική ευρωπαϊκή δεκάδα μεταξύ χιλιάδων πόλεων.
Στο νησί της Σάμου, ένα ιδιαίτερα πράσινο νησί που το φυσικό περιβάλλον αποτελεί ένα από τα κύρια γνωρίσματά του αλλά και θετικό πρόσημο στην τουριστική προβολή του, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον των πολιτών για τη λήψη μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής. Σειρά συζητήσεων έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια σχετικά με την κλιματική αλλαγή και πώς αυτή μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής του νησιού με έμφαση στην αλλαγή των καιρικών συνθηκών, αλλά και στην διαχείριση των υδάτινων πόρων. Προς την κατεύθυνση αυτή, υλοποιούνται ή προγραμματίζονται μελέτες για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, καθώς και παρεμβάσεις μέσω ειδικών έργων (ύδρευσης, άρδευσης, συλλογής νερού, ελέγχων της ποιότητας νερού κ.λπ.).
Από πλευράς του Δήμου έχουν γίνει παρεμβάσεις που αφορούν στην ενεργειακή αυτονομία δημόσιων κτιρίων (π.χ. υπηρεσίες, σχολεία κ.λπ.). Αυτές αφορούν στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, την απεξάρτηση από την ηλεκτρική ενέργεια με την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας και την αντικατάσταση φωτισμών. Ο Δήμος Σάμου έχει αναλάβει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των έργων αυτών σε συνεργασία με φορείς, όπως οργανώσεις πολιτών αλλά και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Ο Δήμος Σάμου έχει υπογράψει και υιοθετήσει το Σύμφωνο των Δημάρχων και έχει δεσμευτεί σε μία σειρά από στόχους που αυτό αφορά. Επίσης, βρίσκεται σε στενή συνεργασία με δήμους του εξωτερικού για την ανταλλαγή καλών πρακτικών και τεχνογνωσίας σε θέματα ενέργειας, διαχείρισης απορριμμάτων και περιβαλλοντικής προστασίας όπως με το Δήμο Κρότωνα Ιταλίας, το Δήμο Greiswald Γερμανίας και άλλους.
Φιλοδοξούμε να προχωρήσουμε στην κατάρτιση μίας πλήρους ενεργειακής ατζέντας, με τη συνδρομή και της Επιτροπής που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες και θα απαντά στα σημερινά προβλήματα. Προς τούτο, ο δήμος με την τεχνική υπηρεσία του ξεκινά άμεσα την συγγραφή του σχεδίου ενεργειακής μετάβασης με την κινητοποίηση της τοπικής κοινωνίας, αλλά και την ανάπτυξη οικονομικού πλάνου για τη χρηματοδότηση σχετικών έργων. Προσδοκούμε στην ανταλλαγή καλών πρακτικών, στην αξιοποίηση των διαθέσιμων τεχνολογιών και στην ανταλλαγή εμπειριών και την επαφή με ειδικούς. Το όραμά μας είναι σαφές και ξεκάθαρο. Με βάση τους υπαρκτούς και διαθέσιμους πυλώνες ενεργειακής μετάβασης, θα καταγράψουμε τα δομικά εμπόδια και τις ευκαιρίες, θα συντάξουμε το επιχειρησιακό μας σχέδιο και θα αναζητήσουμε καινοτόμα επενδυτικά εργαλεία με την ενεργό εμπλοκή των τελικών χρηστών (ενεργειακές κοινότητες, πολίτες, τοπικές επιχειρήσεις, κ.ά.).
Οι εξελίξεις στο εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο και οι πρωτοβουλίες σε επίπεδο πολιτικής για τα νησιά, όπως η ανάδειξη των 3 «έξυπνων νησιών», η εγκατάσταση σταθμών φόρτισης και έξυπνων μετρητών, οι υλοποιούμενες και σχεδιαζόμενες διασυνδέσεις, οι ενεργειακές κοινότητες κ.ά., καθώς και οι προκλήσεις και τα βήματα που πρέπει να γίνουν για την αποτελεσματική υλοποίηση των ανωτέρω, που αφορούν στο σημερινό συνέδριο αποτελούν ζητούμενα και για εμάς. Ευχόμαστε καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου και είμαστε βέβαιοι ότι θα αντλήσουμε γνώση από την ανταλλαγή απόψεων και καλών πρακτικών.
[18.03.2019] Ομιλία στην Ημερίδα του Δικτύου “Δάφνη” στο Δημαρχείο της Ρόδου
Το Δίκτυο ΔΑΦΝΗ, εταίρος στο Ευρωπαϊκό έργο SMILE, που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», διοργάνωσε σε συνεργασία με το Δήμο Ρόδου εκδήλωση ενημέρωσης για την ενεργειακή μετάβαση των Ελληνικών νησιών.
